Setery Irlandzkie

    Setery irlandzkie wywodzą się z biało-czerwonych , łaciatych psów, które występowały dość licznie na terenie Irlandii już na początku VIII wieku . Teorie odnośnie powstania rasy są różne, ale najczęściej pojawia się opinia ,że duży wpływ na wygląd późniejszego setera miały przywiezione z Francji i Hiszpanii, łaciate, podobne do spaniela pieski ,których użyto później do krzyżówek z rodzimymi rasami występującymi na Wyspach. Obecny wygląd setera irlandzkiego ostatecznie ukształtował się mniej więcej pod koniec XIX wieku na skutek ostrej selekcji wśród pogłowia seterów irlandzkich czerwono-białych. Ponieważ w ich miotach pojawiały się czasem mniej lub bardziej jednolicie mahoniowo umaszczone osobniki i osiągano za nie wysokie ceny, szybko przyszła moda na setery o jednolitym umaszczeniu .Duże zainteresowanie wzbudzały takie psy w Ameryce,a ceny uzyskiwane za nie bywały czasem nawet pięciokrotnie wyższe niż za psy czerwono-białe, co dopingowało hodowców do wysiłków w celu uzyskania pożądanego umaszczenia.

Po wielu latach sytuacja się odwróciła, gdyż właśnie z puli genetycznej seterów irlandzkich udało się „odtworzyć” niejako z powrotem, setera irlandzkiego czerwono-białego.

Przeznaczenie:

Setery irlandzkie z racji swojego przeznaczenia, musiały pracować na rozległych irlandzkich mokradłach i grzęzawiskach, odznaczały się więc lekkością, szybkością i inteligencją. Ich temperament był ponoć na początku dość trudny do opanowania, ale w drodze starannych doborów, mimo braku znajomości genetyki, otrzymano irlandczyka spokojniejszego i dającego się łatwiej opanować, a przy tym takiego który nie zatracił swoich cech myśliwskich oraz nadzwyczajnych zdolności do przemyślanych reakcji.

W Polsce:

W Polsce, setery irlandzkie pojawiły się na długo przed II Wojną Światową, były to jednak nieliczne okazy, pozostające najczęściej w rękach obszarników ziemskich lub kadry oficerskiej, które w ogromnej większości zginęły w czasie działań wojennych. Dopiero w latach 50-tych hodowla irlanda zaczęła odżywać.Kilka dobrych eksterierowo psów uratował Antoni Brudnicki,posiadający przed wojną znaną hodowlę o przydomku „Splendor”.Dużą rolę odegrały szczególnie dwa Jego psy: Splendor D OR i Splendor SIMCA,które kojarzone były później z seterami przywiezionymi z Wysp Brytyjskich min: przez płk Stanisława Nowickiego a przebywającymi w ośrodku szkoleniowym PZŁ – „Mazovia”.Były to: Wendower MISTER ,Pollink SECESSION LADY ,Beorcham BLASES of Wendower,Wendower BRIDGET i Pollink COINSPEACH BABY.

W latach 60-tych zarejestrowanych było w Polsce kilkadziesiat hodowli irlandów w których trzymano na ogół pojedyncze suki min :Z Portofino ,Z Akropolu, Z Łąkocin, Z Rawenny, Ze Złotego Potoku, Z Jantarowej Knieji Z Połoty, Longh Derg, Sewilla ,Z Grodu Polskiej Piosenki ,Ermitaż itd..Do najbardziej znanych należała hodowla „Z Olimpu” państwa Osińskich z Zabrza,którzy starali się aby ich psy uczestniczyły zarówno w wystawach jak i Konkursach Użytkowych Psów Myśliwskich. W tym czasie duże sukcesy wystawowe odnosił piękny „BEY” ur.1969r pozostający w rękach p.Barbary Czerwińskiej za Szczecina.Z kolei jedynym importem z Irlandii był Ch.Derrycarne DANNY BOY of DERRAVARA ur.1965r

W latach 70-tych problemem nękającym hodowlę seterów irlandzkich w Polsce,był kompletny brak obcej krwi.Różnice w cenie zakupu psa w kraju i na Zachodzie były tak duże,że niewiele osób decydowało się na taki wydatek.Tylko nieliczni pasjonaci zdecydowani byli na wydanie swojej rocznej pensji na psa!Dochodziły do tego jeszcze problemy z wizami,paszportami,formalnościami na granicach i dokumentami weterynaryjnymi dla psa..W związku z tym hodowcy zmuszeni byli do stosowania krycia w pokrewieństwie co na dłuższą metę nie wróżyło niczego dobrego.Myśliwi skłaniali się raczej ku polowaniu z wyżłami niemieckimi,które były łatwiejsze w hodowli i mniej delikatne w szkoleniu.Poza tym chów wsobny spowodował,że część pogłowia irlandów była strachliwa i bojąca sie strzałów.Ponadto niewłaściwe podejście do szkolenia irlandów wyrobiło rasie na długie lata opinie ,że to psy głupie,zwariowane i nieposłuszneNa szczęście psy te wciąż były tak piękne,że często trzymano je w miastach jako typowe kanapowce i dzięki temu,pogardliwie określanemu przez myśliwych „towarzystwie pań” rasa wogóle przetrwała.Na ringach wystawowych w tym czasie można było spotkać takie championy jak:Ch.GRYT ORYON z Drabu ur 1964r,Ch.BEJ SPEEDY DOG ur.1969r,Ch.AGA-BAJA z Jantarowej Knieji ur.1972r,Ch.REDDI z Corribu ur.1973r,Ch.LOTOS LORD ze Stefanówki ur.1970r,Ch.BELLA DIANA Jantarowa knieja ur.1974r,Ch.KIRIS Long Derg ur.1975r,Ch.PUMA z Połoty ur.1976r i inne...

W latach 80-tych, dzięki ułatwionym kontaktom z hodowcami z Europy Zachodniej upadająca powoli hodowla irlanda w Polsce zaczęła przeżywać swój rozkwit..Pojawiły sie młode ,obiecujące reproduktory ,łatwiej było również wyjechać z sukami na krycie.

Na uwagę zasługują dwa krycia w hodowli „Non Stop” pani Ireny Rafalskiej z Czechosłowacji.W 1982r pokryto sukę Ch.DORA z Mysiej Wieży użytkowym championem VIGOR Non Stop a w 1984r tą samą sukę skojarzono z psem Ch.KING ROCKY TOP.Oba mioty urodziły się w hodowli „Z Czerwonego Bagna”należącej do p.Leszka Tyrpy.

Kolejne ciekawe skojarzenie to krycie w 1978r Ch.PUMY z Połoty ,niemieckim multichampionem Shamrock EDDIM,po którym urodziło się osiem szczeniąt w hodowli „Ufo Red” p. Elżbiety i Włodzimierza Szyc z Warszawy.

Następny miot po tym samym reproduktorze urodził sie w 1982r po suce Ch.CZATA z Piskorów,w hodowli „Mahoniowy Jagodnik” p.Zdzisława Stawieraja z Turka. W roku 198o sprowadzono do Polski dwa psy które wywarły niebagatelny wpływ na rozwój rasy.Był to słynny Ch.Connemara s FINGAL należący do p.Szyc,którego ma w rodowodch połowa naszych irlandów,oraz Ch.Connemara s FRANCES należącą do p.Haliny Żwierełło,która zapoczątkowała hodowlę irlandów w „Rysim Wykrocie”.

W 1982r z tego samego,powtórzonego skojarzenia sprowadzony został Ch.Connemara s IVOR wł.Barbara Czerwińska oraz Ch.Connemara s IVI wł p.Kuśnierz.

W ten oto sposób zbliżyliśmy się w hodowli nieco do poziomu jaki irlandy reprezentowały w Zachodniej Europie, ale na większe sukcesy należało jeszcze trochę poczekać.

W 1984r pojawiły się w Polsce kolejne importy.Tym razem były to psy sprowadzone z holenderskiej hodowli pani Dujnkerke.: Ch.GOLDFOIL v.d.Westerhuy wł.Barbara Czerwińska i Ch.MISTY WEATHER v.d.Westerhuy wł.Halina Żwierełło.W tym samym czasie pan Jerzy Konieczny sprowadził z Francji irlanda o imieniu SULLY, mającego w rodowodzie linię Derrycarne,niestety nie był on ani razu wykorzystany w hodowli..

W 1985r sprowadzony został do Polski Chestnuts FINGAL,który potem został pierwszym w Polsce irlandem z tytułem Interchampiona.Jego właścicielami byli: Elżbieta i Włodzimierz Szyc.

W 1988r podczas Międzynarodowej Wystawy Psów w Poznaniu,pani Elżbieta Rozmierska pokryła sukę Ch.BYSTRĄ z Polety niemieckim użytkowym championem FELLOW at der Klosterpforte, po którym urodził się miot na literę „C” w hodowli „z Palety”.

W 1991r i w 1992r miały miejsce dwa interesujące krycia niemieckim użytkowym championem LEAR O Reilys po którym urodziły sie szczenięta w hodowli „Rysi Wykrot” Pokryte zostały kolejno dwie suki:Ch.ISSA z Rysiego Wykrotu i Ch.LIRA z Rysiego Wykrotu.W tym samym roku pani Małgorzata Korzeniowska prowadząca hodowlę „Tramperus” pokryła swoją sukę Ch.JUN z Rysiego Wykrotu niemieckim efektownym psem Ch,Chestnut s GAVINEM, z którego to miotu dwa psy Ch.Tramperus SHARON i ChTramperus SUNSHIN zapoczątkowały linię seterów irlandzkich w hodowli”Harpol” pana Dariusza Spisaka z JasłaW hodowli tej prawie wszystkie irlandy były przygotowywane do Field Trialsów i Konkursów Jesiennych Z tego co mi wiadomo, co najmniej trzy irlandy zostały tam sprowadzone z hodowli Mahagon Moravia min:ENGLISH STYLE i OPERA.

W 1992r sprowadzono dwa kolejne importy,tym razem suki.Pierwszą z nich była ściągnięta do Białegostoku GLORIA Mahagon Moravia z hodowli „Mahagon Moravia” pana Roberta Braunera z Czech,obecnie zarejestrowaną w FCI pod przedomkiem „Redweed” oraz Ch.Red Tail s JAZZICA sprowadzona ze Szwecji przez panią Grażynę Banach z Gdyni.

W 1993r pojawiły sie kolejne importowane psy.Był to syn Zw.Europy MAESTRO Mahagon Morawia sprowadzony do Białegostoku, jego siostra Ch.MORENA Mahagon Morawia przebywająca w siedleckiej hodowli „Arisland”,oraz Ch.Red Tail s QUINN OF BEAUTY zakupiona w Szwecji przez panią Grażynę Banach.Z kolei jedynym sprowadzonym w tym czasie samcem był Ch STORMBELT v.d.Westerhuy „WEK” importowany z Holandii do Arislandu.

Rok 1995 zapisał się w historii irlandzkich seterów kryciem Ch.ARISY ARII z Arislandu niemieckim championem mieszkającym w Hamburgu Ch.Chestnut s LINUSLESTEREM oraz sprowadzeniem do Polski pierwszego setera ze Stanów Zjednoczonych Ch.Quinniver s CARDINAL SONG nazywanym „Sean” również do Arislandu.

Rok 1996 to kolejne wyjazdowe krycia i kolejne importy! Pani Magdalena Świętoń sprowadziła z USA do hodowli „Psia Parafia” Ch.Ramblin RED FACE VALUE mającą w rodowodzie najlepsze amerykańskie linie ale niestety zupełnie nie wykorzystaną w hodowli, z kolei do siedleckiego Arislandu dołączyła węgierska Ch.FIRST BALLINA At Ad Absurdum „Vicki” a pan Mariusz Rutecki z Łodzi,posiadający hodowlę „Gwiazdozbiór Marzeń”, pokrył swoją sukę Ch.ULĘ ULMĘ z Rysiego Wykrotu wspomnianym wcześniej Ch.Chestnut s LINUSLESTEREM stanowiącym własność pani Astrid Gewecke.

W 1997r przyleciał do Polski ze Stanów Zjednoczonych Ch.USA.Ch PL Regalaire STRIKE AP THE BAND zwany „Murphy” stanowiący współwłasność pani.Małgorzaty Korzeniowskiej USA i pani.Jadwigi Konkiel.W tym roku powtórzone zostało również krycie Ch.ARISY ARII z Arislandu wspomnianym wcześniej Ch.Chestnut s LINUSLESTEREM.W tym roku urodził się również w Arislandzie miot po Ch.MORENA Mahagon Moravia pokrytej MŁ.Zwyc Swiata SCANDALEM of the Westerhuy importem z Holandii do Czech.

Szczęśliwy dla hodowli był 1998r, gdyż miały w tym czasie miejsce następujące wydarzenia:W hodowli „Harpol” prowadzonej przez pana Dariusza Spisaka w Jaśle urodził się miot po Ch.Tramperus SHARON i Ch.Czech ORSTONE of Redweed ,będącego synem importa z Anglii CH.Orstone COUNTRY GENTLEMAN of WesterhuyZe znanej belgijskiej hodowli prowadzonej przez pania Ivonne Hill-Decoser sprowadzony został przez Włodzimierza Szyca z Warszawy .Ch.Vicary s XANTOS ,natomiast do Arislandu z tej samej hodowli zakupiono córkę trzykrotnego Zwycięzcy Swiata Ch.Vicary s XUNI.Również do hodowli Arisland sprowadzona została z USA Ch.Regalaire LADY GUINEVERA „Jenny”,będąca współwłasnością p.Jadwigi Konkiel i mieszkającej w Chicago p.Małgorzaty Korzeniowskiej.Powtórzono również miot Ch.MORENY Mahagon Moravia i Ch.SCANDALA of the Westerhuy.

W 1999r pojawił sie w kraju tyko jeden importowany samiec.Był to syn Zwycięzcy Best In Show na Cruf cie Caspians INTREPIDA – Int,Ch.Multi.Ch.Shandwick TOPAZ.W hodowli Harpol skojarzono Ch.SHARON Tramperus wspomnianym już wcześniej importem z Anglii Ch.Orstone COUNTRY GENTLAMEN of Westerhuy.

Millenijny 2000 rok był dość skromny jeżeli chodzi o kynologiczne wydarzenia. Do poznańskiej hodowli „Diervilla” stanowiącej własność Katarzyny Czapli i Bogusława Chałupy, sprowadzono ze Słowenii Ch.RABALĘ od Zagrebackie Gore z kolei pani Małgorzata Mikuła z Warszawy, posiadająca hodowlę „Dostojne Szałaputy”pokryła swoją Ch.POMONĘ Dziesiątka z Wolicy sprowadzonym z Anglii na Węgry Multi.Ch.Erinade EXTUINGUISHED Dr ROBIN, będącego ze strony ojca, półbratem Topaza. W 2000r do hodowli „Ad Libitum”, prowadzonej przez panią Barbarę Bałon z Krosna sprowadzony zostaje z Węgier bardzo obiecujący piesek Berboss NAUGHTY FELLOW zwany „Belfi” ale niedługo potem ginie on na spacerze bez wieśći!W Arislandzie z kolei dochodzi do pokrycia Ch.PAMS DREAM z Arislandu znanym nam już Ch.Orstone COUNTRY GENTLAMEN of Westerhuy.

W 2001r pojawił sie w kraju tylko jeden importowany samiec. Był to Ch.ALLODEE Cinnamon s sprowadzony z Holandii do wspomnianej wcześniej hodowli Diervilla. Nieco ciekawszy w wydarzenia hodowlane był 2002r,gdyż miały w tym czasie miejsce następujące krycia:Pani Irena Makuchowska posiadająca hodowlę „Złotnicki Raj” pokryła sukę Ch.BULSI BONITA Nefelin, niemieckim psem Ch.Sametuz SUNSEET,kolejne wyjazdowe krycie to skojarzenie w hodowli „Dostojne Szałaputy” MONA LISY z Arislandu ze wspomnianym wcześniej,słynnym Vicary s US DOLLAREM w Belgii oraz sprowadzenie przez panią Annę Przywecką do hodowli „z Saturnii” Ch.ZACHARIASA Rauhbaard z Belgii.

W 2003r wydarzyło się sporo dobrego w hodowli irlandów,otóż pojawiło się w kraju aż sześć nowych importów! Były to: importowana przez panią Annę Przywecką do „Saturni”para irlandów: Ch.Vicary s COBACABANA oraz Ch.ANNA Rauhbaard , do hodowli pani R.Czechowskiej i pana R.Bartoszewskiego „Rude Ziółko” sprowadzona została CH.ANNAIS Rauhbaard, i zakupiony z tej samej hodowli a pozostający w rękach pani Anny Michalskiej z Koszalina Ch.ALIX Rauhbaard. Jakby tego było mało,Pan Zbigniew Dzionek z Gniezna,prowadzący hodowlę”Z Orszaku Chrobrego”sprowadził dwa psy :z St.Petersburga sukę Ch.Shadwell ABSOLUTELY ALL MY LOVING.,córkę wspomnianego wcześniej Dr ROBINA oraz bardzo obiecującego psa z Anglii Clanrua OWENBOY, zwanego „Jonny”niestety wkrótce piesek ten ginie tragicznie...

W tym roku miało również miejsce krycie Ch.BREZY Harpol węgierskim Ch.Erinade EXTINGISHED Dr ROBIN po którym urodziły się kolejne „Rude Ziółka”

Rok 2004 przynosi następne zagraniczne krycia. Pani Anna Wymysłowska kryje swojaMulti Ch.WAKACYJNĄ MIŁOŚĆ z Arislandu trzykrotnym Zwycięzcą Swiata Vicary s US DOLLAREM a w „Arislandzie rodzi sie miot po Mł Zwyc.Świata Ch.ALMIE DLA ARISLANDU z Tobółki.i znanym już nam Ch.Erinade EXTINGUISHED DR ROBINIE.Z kolei pan Zbigniew Dzionek sprowadza z Anglii nowego psa Ch.Kerrimere WINTER WINE.Do hodowli Dierwilla dołacza młodziutka Vicary s DOLCEVILLA ale w wieku bodajże 8 miesięcy zostaje zwrócona do hodowczyni.Do Arislandu dołącza za to Vicary s DISINE,córka irlandzkiego psa Ardbraccan IRISH MAGIC.

W 2005r pojawiają sie na naszych ringach następne importy.Będą to:Multi.Ch.Karmino Made FEBRUARY IN DUBLIN sprowadzony z Litwy przez państwa Barbarę i Ireneusza Dembowskich do hodowli „Irishberry”oraz z tej samej hodowli,ale z innego skojarzenia zakupiona przez panią Martę Płocieniczak- Karmino Made GINGER GIRL.Rodzonego brata tej suki Karmino Made GIPSY KING importuje Arisland,ale ze względu na brak jądra piesek musi być zwrócony hodowcy.Na ringach wystawowych pojawił się również interesujący pies Field of Dream CHALLENGER zakupiony w Estonii do „Diervilli”Piesek ten był jednak prezentowany na ringach tylko jeden sezon wystawowy a potem słuch o nim zaginął? W tym roku pokryta została też Ch.RABALA od Zagrebackie Gore, holenderskim Ch.WAIT AND SEE of the Red Empire.W tym roku rodzą się w „Rudych Ziółkach” dwa bardzo ciekawe mioty po psach przebywających na Węgrzech Jeden po suce Ch.ANNAIS Rauhbaard krytej holenderskim Ch.GIN TONIC of the Hunters Home a drugi po Ch.BREZIE Harpol skojarzonej z angielskim Ch.Clonageera LIMITED EDITION.Do Arislandu przyjeźdza z Anglii córka Zwycięzcy Cruft sa Thendara DON CORLEONE – Ch.Tarandell VALENCJA a pan Jarosław Turowski z Piły, sprowadza z Wysp Brytyjskich jej półbrata po ojcu - Scotselaw ROZZANO.

W 2006r miało miejsce krycie Multi.Ch. NIE PŁACZ KIEDY ODJADĘ z Arislandu mieszkającym w Italii Multi.Ch.Vicary s YOGIBEEREM oraz krycie Ch.BREZY Harpol niemieckim Ch.WISPER v.d.OSTERPFORTE. Z kolei do hodowli Diervilla,dołączyła młoda suczka importowana z Anglii z hodowli pani Muhr- Romarne HOPE.

W 2007r w hodowli Diervilla urodził się miot ze skojarzenia Ch.RABALA od Zagrebackie Gore z holenderskim psem, rodzonym bratem Allodiego- AMAZING DUKE Cinnamon s, a do hodowli „Zambi” przyjechał importowany z Anglii Glennara LONG WAY HOME. Prowadząca tę hodowlę pani Monika Śliwińska posiada również angielską sukę Ronzalda ELECTRA, która po pokryciu angielskim reproduktorem, najprawdopodobniej przyjedzie do Polski. W 2007r w hodowli Zambi doszło również do skojarzenia corki importowanego z Anglii Multi.Ch.Shandwick TOPAZA – Ch.BORN TO BE HAPPY Zambi pięknym psem ,również importem z Anglii Ch.Jonola Dr DOOLITLE pozostającym w rękach.państwa A i W.Lauvers z Belgii.Z kolei w hodowli „All About Arina And B Doll” wł. pani Daria Gyedu doszło do skojarzenia suki BABY DOLL z Żarłocznego Miotu niemieckim Championem Yesterday s HERO X-ACTLY MY TYPE.

Rok 2008, okazał się niezwykle bogaty w kynologiczne wydarzenia,gdyż kilkakrotnie dochodziło do kryć naszych suk poza granicami kraju,pojawiły się także nowe, obiecujące importy. Z tego co mi wiadomo a co dotyczy ciekawych kynologicznych wydarzeń, przebywa w Polsce co najmniej jeden młody, importowany samiec oraz planowane są dwa lub trzy wyjazdowe interesujące krycia. Można wiec z całym spokojem przyjąć, ze hodowla seterów irlandzkich w Polsce stoi na coraz wyższym poziomie a potwierdzają to sukcesy naszych psów odnoszone poza granicami kraju,na dużych prestiżowych wystawach.W ciągu ostatnich 15 lat dochowaliśmy się min: Zwycięzcy Swiata, V-ce Zwycięzcy Swiata, dwóch Mł.Zwyc Swiata, dwóch V-ce Mł.Zw.Świata, dwóch V-ce Zwyc.Europy, siedmiu Interchampionów oraz championów takich krajów jak min:Brazylia, Gibraltar, Węgry, Czechy, Słowacja, Słowenia, Włochy, Rosja, Hiszpania,Portugalia, Niemcy, Austria, Białoruś, Ukraina i inne.

Pisząc powyższą historię koncentrowałam się wyłącznie na kryciach zagranicznych oraz na sprowadzonych importach ,gdyż inaczej byłoby to kompletnie niezrozumiałe dla przeciętnego odbiorcy. Wydaje mi się,że największy wkład w rozwój hodowli mają dolewki świeżej krwi, dlatego pominęłam wszystkie pozostałe mioty urodzone w kraju, w gruncie rzeczy bazujące na sprowadzonym materiale hodowlanym. Jednocześnie przepraszam za ewentualne nieścisłości bądź pominęcia i proszę o kontakt w celu dokonania ewentualnej korekty.

Jadwiga Konkiel